"Talmud o gojach" (23)
Nie pozostawały jednak bez echa przepisy synodalne, wywierały one
swój wpływ i na prawo państwowe, które starało się również ograniczyć
złowrogą działalność żydowską. Wcześnie już poznali się na przewrotności
żydowskiej królowie polscy. Nawet Kazimierz Wielki, potwierdzając przy-
wileje, wolność i prawa nadane żydom w Krakowie w r. 1343, nazywa ich
"prawdziwymi nieprzyjaciółmi naszej wiary chrześcijańskiej", a dalej mówi,
że "cel żydowskiej przewrotności do tego zmierza, aby dobra i majętności
chrześcijan zawsze uszczuplać i wydrzeć". "Nie chcemy, aby ktokolwiek był
w domu żyda gościem".
Władysław Jagiełło w statucie krakowskim z r. 1420 o żydach mówi:
"Przewrotna perfidia żydowska zawsze była i jest przeciwna i wroga dla
chrześcijan i nie tylko co do wiary i co do ciała, ale także najsilniej zmierza
do rozdrapywania posiadłości i przywłaszczenia majętności".
"Celem ustrzeżenia chrześcijan od wyzysku i lichwy żydowskiej zakazy-
wał w r. 1423, "aby żydzi pieniędzy chrześcijanom nie pożyczali na kartę i
prowizję pod przepadkiem".
"Żydzi zaś obojga płci, nawróceni do wiary chrześcijańskiej, otrzymują
przywileje szlacheckie wraz z ich potomstwem", na podstawie konstytucji z
r. 1567. Stąd zażydzenie szlachty.
Według prastarych praw Mazowsza nie wolno było żydom przebywać w
tym księstwie, bo uważani byli jako wygnańcy. Zatwierdzonym to jeszcze
było przez sejmik ziemi warszawskiej w r. 1720 w następujących słowach:
"Reasumując dekrety książąt i zbiory praw Księstwa Mazowieckiego,
które uważają akatolików, a tym więcej niewiernych żydów w całym naszym
Księstwie Mazowieckim, jako wygnańców, my także chcemy to w granicach
ziemi naszej święcie zachowywać, tego samego prawa chcemy się trzymać.
Ogłaszamy zatem żydów jako wygnanych ze wszystkich dóbr ziemi naszej, a
także i z miasta Warszawy z jej przedmieściami i ślubujemy, że ich więcej u
nas cierpieć nie będziemy."
Już Zygmunt I na sejmie w Krakowie w r. 1527, zatwierdzając przywilej
Bolesława, księcia mazowieckiego, mówi:
"Ponieważ obywatele nasi warszawscy przedłożyli nam i poważnie żalili
się, że popełnia się teraz wiele kradzieży, szkód i oszustw z powodu żydów,
przebywających w samym mieście Warszawie i na jej przedmieściach,
których przedtem nie było wcale; ...prosili nas uniżenie ciże sami obywatele
Warszawy, abyśmy nie pozwolili przebywać żydom, według starego zwyczaju
ani w nowej, ani w starej Warszawie, ani w jej przedmieściach.
Tak, aby nadal w żadnym nigdy czasie żydzi obecni i przyszli nie powinni
i nie mogli zamieszkać w tym mieście i w jego przedmieściach, z wyjątkiem
jednego i jedynego Mojżesza, celnika naszego, któremu pozwalamy za życia
jego przebywać z żoną i dziećmi w domu, który zamieszkuje w Warszawie,
z powodu zasług jego, wyświadczonym Książętom Mazowieckim. Innym zaś
wszystkim żydom odtąd zakazujemy i zabraniamy niniejszym, po wieczne
czasy i na wieki przebywać i zamieszkiwać w wymienionym mieście w nowej
i starej Warszawie i na jej przedmieściach".
Dalej jeszcze poszedł Zygmunt August, znany z wielkiej tolerancji, wobec
żydów jednak musiał zastosować prawa w r. 1570, o które my dzisiaj wal-
czyć musimy.
"Obywatelom naszym ten przywilej nadajemy, aby żydzi nie tylko w
Warszawie starei i nowej, i na przedmieściach, ale i w odległości dwu mil
od miasta, z tej i tamtej strony Wisły, zarówno w dobrach naszych jak i
kościelnych i świeckich, pod grozą konfiskaty majątku i więzienia nie
przebywali".
Kiedy jednak żydzi mimo tych zakazów uporczywie pchali się do
Warszawy, zwrócili się mieszczanie warszawscy do króla Władysława IV
ze skargą i otrzymali wyrok sądowy w r. 1648, zakazujący żydom pobytu
w obrębie dwóch mil około Warszawy pod najsurowszymi karami."
Tak stolica królów polskich i tak królowie odnosili się do żydów, uważając
ich za element szkodliwy i zgubny, przed którym wszelkiego rodzaju środ-
kami bronić się należy.
Autor przytacza obszerny wyjątek owego wyroku, sporządzonego jako
jedno niezmiernie długie zdanie.
Z powyższego wynika, że żydzi do rozbiorów Polski uważani byli jako
element obcy, dla państwa szkodliwy i niebezpieczny.
