Vars objął we władanie teren nad Łupią, wówczas Jeżówką zwaną, graniczący z
dobrami kościelnymi. Gród tam postawił w Rzeczkowie, strzegący brodu przy trakcie
ze Śląska i Wolborza, przez Jeżów, zmierzającemu ku drodze do Wyszogrodu, nad
Rawką biegnącej. Później zaś Warszowie Żelazną na siedzibę swoją obrawszy, dwór
warowny tamże na wyspie pobudowali, nazwisko rodowe Żelazo przyjmując. Z linii
Warsa pochodzą lub przyjęci zostali do herbu Czechowscy na Czechowicach,
Zalescy na Zalesiu, Żelichnińscy na Żelichninie, Gutkowscy na Gutkowicach.
Rozplenili się czescy Rawicze i spolonizowali, stanowiąc jeden z najliczniejszych
i najznamienitszych rodów ziemi rawskiej.
Rawa Mazowiecka, ani Stara Rawa, ani zapewne Rzeczków, początkowo nie były
własnością Rawitów. Prawdopodobnie byli oni jeno dzierżcami grodów książęcych,
które sami być może pobudowali. Zobowiązani do utrzymania załogi i pełnienia
powinności na rzecz księcia, otrzymywali na własność okoliczne ziemie. Zauważmy,
iż wszystkie 3 rody przeniosły swoje pierwotne siedziby w inne miejsca. W przypad-
ku potomków Prandoty i Warsza stało się to zapewne najpóźniej po ostatnim najeź-
dzie Litwinów na Zachodnie Mazowsze w 1350 r. Litwini zniszczyli wówczas
Warszawę, Czersk i Łęczycę, ponosząc 20 maja druzgocącą klęskę w bitwie pod
Żukowem nad Bzurą, nie zdoławszy ujść przed pościgiem króla Kazimierza Wielkiego
i książąt mazowieckich: Bolesława III i Siemowita III. W ciągu wieku XIII, tego
rodzaju drewniano - ziemne fortyfikacje utraciły znaczenie dla obronności państwa,
jako przestarzałe i nie spełniające wymogów rozwijającej się taktyki wojennej.
Przestawały być także terenowymi ośrodkami władzy centralnej, a nawet siedzibami
lokalnych feudałów, bądź namiestników księcia, nie zaspokajając już ich potrzeb i
wygód.
Poszukując miejsca osiedlenia czwartego z braci, zaglądnijmy ponownie do
Herbarza Kaspra Niesieckiego, gdzie znajdujemy następującą wzmiankę: "Grot
czwarty brat Prandoty, Goworka i Warsjusza, którego potomstwo z Słupce się
pisało...". Słupce spod Białej Rawskiej, co sugeruje, iż Grotowi powierzono pieczę
nad kasztelańskim grodem w Białej. Niebagatelne wyróżnienie. Trudno spekulować,
czy Groth zamieszkał w istniejącym już grodzie, czy też sam go wznosił, na polecenie
Krzywoustego. Zapewne nazywał go "Bela" (w staroczeskim "Bělá"), co książę
Bolesław aprobował, znając niewątpliwie mowę czeską; wszak jego matką była
czeska księżniczka. Dokumenty ziemskie Archiwum Głównego, ocalałe z Powstania
Warszawskiego, notują dla powiatu bialskiego Słupeckich herbu Rawicz z parafii
bialskiej oraz Grotowskich z Grotowic w parafii żdżarskiej.
Warszowcy z Zachodniego Mazowsza 3
Polecamy:
Powyżej: Rzeczków - miejsce lokalizacji wczesnośredniowiecznego
grodu (Varsa)
Poniżej: Żelazna - miejsce na wyspie po średniowiecznym dworze
(potomków Warsa)
