Na Plaza de la Constitución zachował się fragment murów obronnych z XVII wieku, z Puerta de
Tierra, główną bramą, prowadzącą do miasta od strony lądu. Na jońskich kolumnach stoją posągi
Serwandusa i Germanusa - świętych wizygockich, patronów grodu. Ołtarz kościoła Oratorio de San
Felipe Neri, postawionego w 1719, przy Calle Santa Inés, w którym obradowały Kortezy i gdzie
uchwalono pierwszą hiszpańską konstytucję, zdobi obraz Murilla "Niepokalane Poczęcie"
[Inmaculada]. Pod koniec swego życia, malarz wykonał 3 dzieła dla kościoła Santa Catalina oo
kapucynów, stojącego przy nadoceanicznym bulwarze Calle Campo del Sur. Podczas umieszczania
na ołtarzu obrazu "Zaręczyny św. Małgorzaty", 65-letni Bartolomé Esteban Murillo spadł z
rusztowania, co było przyczyną jego rychłej śmierci. Obraz ten uznaje się za ostatnie dzieło mistrza z
Sewilli. Obrazy Murilla, a także Zurbarána z klasztoru kartuzów w Jerez de la Frontera, eksponowa-
ne są w Museo de Cádiz, największej obok Sewilli galerii malarstwa w Andaluzji. Znajdują się tam
dzieła także innych mistrzów baroku, min.: Cano, Claudio Coello, Herrery Starszego, de Ribery, van
Eycka, Rubensa. Muzeum, mieszczące się w dawnym klasztorze franciszkanów, przy Plaza de
Mina, posiada również bogatą kolekcję archeologiczną.
W kamienicy nr 3 tegoż placu, urodził się 23 listopada 1876 Manuel Maria de Falla y Matheu -
wielki hiszpański kompozytor, przedstawiciel kierunku narodowego, folklorystycznego impresjoni-
zmu i neoklasycyzmu. Autor koncertu fortepianowego - impresji symfonicznych "Noce w ogrodach
Hiszpanii", suity "Homenajes", zarzueli, oper, miniatur, pieśni hiszpańskich, serenad andaluzyjskich.
Skomponował 2 balety: "Miłosne czary", na motywach legendy cygańskiej i "Trójgraniasty kape-
lusz", oparty na ludowej opowieści andaluzyjskiej, zawierający tańce tego hiszpańskiego regionu:
bolero, fandango, sewillana, farruca, jota. Wielkim kultem otaczał muzykę Chopina. W twórczości
Manuela de Falli odnajdziemy polskie, wręcz - zachodniomazowieckie akcenty: niedokończona opera
"Fuego Fátuo", oparta na motywach Chopina, Mazurek c-moll, koncert klawesynowy skompono-
wany dla Wandy Landowskiej, Fantasía Bética, dedykowana Arturowi Rubinsteinowi. Od 1896
mieszkał w Madrycie, od 1907 - w Paryżu, w 1914 powrócił do Madrytu. W 1922, wespół z
Federico García Lorca, zorganizował w Grenadzie festiwal "Cante Hondo" ["Śpiew Głęboki"],
poświęcony typowo andaluzyjskiemu stylowi wykonawczemu. W 1939 emigruje do Ameryki
Południowej. Oratorium sceniczne "La Atlántida", nad którym pracował od 1926 roku, było ostatnim
dziełem kompozytora (dokończonym przez Ernesto Halfftera Escrichera w 1962 i 72). 14 listopada
1946 w Argentynie, w Alta Gracia k. Córdoby, umiera na atak serca, kilka dni przed przygotowywa-
nymi w Buenos Aires uroczystościami z okazji jego 70 urodzin. Trumnę ze zwłokami M. de Falli
przewieziono do rodzinnego Kadyksu, gdzie złożona jest w krypcie Catedral Nueva, poniżej
poziomu morza.
Budowę Nowej Katedry, p.w. Św. Krzyża Na Morzu (lub - Na Wodzie), trzynawowej, z
transeptem, rozpoczęto w 1722, ukończono w 1853 r. W stylizowanym, neoklasycystycznym
wnętrzu umieszczono barokowe wyposażenie: mahoniowe stalle w chórze, przeniesione z klasztoru
kartuzów w Sewilli, ołtarzowe rzeźby Pedro Roldána, Juana Martineza Montanésa, złoty krzyż
Alonso Cano. Przykatedralne muzeum zawiera nieocenionej wartości, liczne dzieła sztuki sakralnej,
min.: 3,5 m wysokości skarbiec Custodia de Millón autorstwa Antonia Suáreza, wykonany w 1648 z
pozłacanego srebra. Obok, na Pl. Katedralnym stoi Stara Katedra Santa Cruz, postawiona w 1262,
przez Alfonso X, na ruinach meczetu. Zniszczona najazdem Essexa, odbudowana została w stylu
manierystyczno - barokowym. Diecezję w Cadiz ustanowiono w 1263 r. W połowie XV w.,
biskupem Kadyksu był kardynał Juan de Torquemada, stryj najsłynniejszego z Wielkich Inkwizyto-
rów - Tomása de Torquemady.
W ołtarzu głównym barokowego kościoła św. Augustyna, znajduje się niezwykłej ekspresji
rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego, przypisywana Martinezowi Montanésowi. Kościół ten posado-
wiony jest pomiędzy Calle del Rosario, a Calle San Francisco, głównym deptakiem handlowym
starego Kadyksu. Nieco na północ ul. Różanej, pod koniec XVIII wieku postawiono dwupoziomowy
kościół Oratorio de la Santa Cueva [Oratorium Świętej Jaskini]. Wnętrze świątyni górnej, p.w.
Najświętszego Sakramentu, zdobią trzy freski namalowane w latach 1796-7 przez Francisco Goyę:
"Ostatnia Wieczerza", "Cudowne rozmnożenie chleba i ryb" oraz "Przypowieść o gościu bez szat
weselnych". Kaplica Męki Pańskiej, w podziemiach kościoła, jest "domem" Hermandad de la Santa
Cueva. Na zamówienie przełożonego konfraterni, Józef Haydn skomponował jedno z najznakomit-
szych swoich dzieł: "Oratorium bez tekstu Siedem Ostatnich Słów Chrystusa Na Krzyżu". Ostatecz-
na wersja na chór i orkiestrę miała premierę w Wiedniu, 1796 r.
Najlepszą panoramę miasta uzyskać można z Torre de Tavira, stojącej w centrum Starego
Kadyksu, przy Calle del Marqués del Real Tesoro. Opodal wieży, na Calle de Hospital de Mujeres,
znajduje się dawny szpital kobiecy Nuestra Seńora del Carmen z XVIII wieku, obecnie siedziba
biskupa Kadyksu. W ołtarzu głównym przyszpitalnego kościoła, jest rzeźba San Jacinto de Polonia
(dominikanina - św. Jacka Wojtkowicza, herbu Odrowąż). Kaplicę św. Franciszka, w tymże
kościele, zdobi wyjątkowe dzieło El Greco, przedstawiające świętego patrona z Asyżu. W Polsce, w
Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach, posiadamy jedyny obraz mistrza: "Ekstaza św. Franciszka",
odkryty w 1964 na plebanii w Kosowie Lackim.
Alameda de Apodaca jest fragmentem północnej części nadoceanicznej promenady, okalającej
półwysep Cadiz. Stoi przy niej Iglesia del Carmen, barokowy kościół karmelitów bosych, pobudo-
wany w 1764 r. Naprzeciw, na nabrzeżu urządzono ładny park. Nieco dalej, w kierunku zachodnim,
znajduje się ogród botaniczny: Parque Genovés, dochodzący do bastionu obronnego San Sebastian.
Stąd na południe, piaszczysta plaża [Playa de la Caleta], rozciąga się aż do wąskiej grobli, wiodącej
do drugiego bastionu - Castillo Santa Catalina, umieszczonego na przybrzeżnej skale.
Warto wspomnieć o dwóch Polakach, całkowicie zapomnianych, którzy na Costa del Sol
dokonali ważnych przedsięwzięć. W latach 1858-64 Julian Łabęcki, urządził gazownię w Kadyksie
i był jej dyrektorem. 6 grudnia 1883 r. uruchomiono linię telegraficzną Cadiz - Santa Cruz de
Tenerife, podmorskim kablem, położonym pomiędzy Kadyksem a Wyspami Kanaryjskimi, przez
Tadeusza Okszę - Orzechowskiego.
Największą imprezą, ściągającą rzesze turystów z całego świata, jest Carnaval de Cádiz.
Podczas jego trwania odbywa się obłędna ilość pokazów flamenco, jest bowiem Kadyks, obok Jerez
i sewilskiej Triany, uznawany za jedno z trzech miejsc narodzin tego wyjątkowego tańca.
Zbigniew M. Kozłowski
Costa de la Luz
TARIFA
